#50books – vraag 38: Kunnen we met online publiceren iets van de oude vertelkunst terugkrijgen die verloren is gegaan met de boekdrukkunst?

Wat een mooie 38e vraag in Peters #50books reeks. Zo mooi dat ik lang heb gewacht om hem te beantwoorden. Terwijl ik toch ook heel nieuwsgierig ben naar het antwoord van andere #50booksbloggers. De bijdrages van anderen lezen, het komt. Eerst zelf bloggen.

Herinneringen

Deze vraag bracht herinneringen aan mijn studie boven. Zo lang is dat overigens nog niet geleden, maar dat terzijde. De colleges ‘Digitaal communiceren’  en ‘Beeldcultuur’ van Hans van Driel gingen grotendeels over deze vraag. De oude vertelkunst van voor de boekdrukkunst ging volgens Socrates eigenlijk al verloren door het schrift. De mens vertrouwde niet meer op zijn geheugen maar besteedde het onthouden uit aan papier. Socrates vond het niets en zou zich wellicht hebben omgedraaid in zijn graf als hij wist dat wij heden ten dage zijn mening alleen maar kennen doordat zijn leerling Plato het later opschreef.

Met val van het Romeinse Rijk in 476 verdween echter ook voor een gedeelte de schriftcultuur. En was minder scholing. Alleen geestelijken hielden zich nog bezig met geschreven woord, de gewone man en vrouw kregen nauwelijks nog onderwijs, hoewel Karel de Grote pogingen deed daar verandering in aan te brengen.

Maar al met al kwam de schriftcultuur pas weer terug met de uitvinding van de boekdrukkust. Daarvoor werden verhalen en kennis vooral mondeling van vader op zoon, moeder op dochter overgebracht. En verhalen ook nog via minstrelen. Een definitieve of een oervorm van een verhaal bestond dan ook niet.

De boekdrukkust zorgde voor een ijkpunt, oerversies, definitieve versies van verhalen. Kunnen we online een einde maken aan deze versies?

Digitaliserend wereldbeeld

De boekdrukkunst is typisch een onderdeel van wat E.J. Dijksterhuis het mechanistisch wereldbeeld noemde. Dat wereldbeeld wordt volgens Hans van Driel nu vervangen door een digitaliserend wereldbeeld. Niet meer het ene grote verhaal, maar vele kleine, op zich staande verhalen. En er is niet per se meer een logisch samenhangend verhaal meer. Oorzaak en gevolg zijn minder opeenvolgend. Het internet is als metafoor voor dit wereldbeeld te beschouwen.

Vele handen maken licht werk

Oud spreekwoord, maar het vat wel treffend de manier waarop Wikipedia tot stand komt samen. Maar komen er ook fictieboeken op die manier? Waarom eigenlijk niet? Het wiki-platform leent er zich uitstekend voor. Net als blogs overigens. Online tekstverwerkers – en ook offline varianten, trouwens – voorzien in mogelijkheden om gezamenlijk (tegelijkertijd) aan documenten te werken. De mogelijkheden zijn er. Al schrijvend realiseer ik me dat ik eigenlijk op zoek moet naar voorbeelden waar dit in de praktijk gebracht wordt. Misschien wordt dit wel het nieuwe schrijven, in het digitaliserende wereldbeeld. Het zou boeiend zijn omdat het maakproces zonder einde is en zonder schrijver, maar met vele schrijvers.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.