#WOT Onwelgevallig

Het waren spannende boeken. De eerste verhalen las ik op aanraden van van mijn fyaiotherpeute die haar zolder had opruimd. Biggles van de speciale luchtpolitie zat niet bij die zes Spectrum-pockets. Ik begon met Met Biggles in vijandelijk gebied en was meteen verkocht. Toen had ik echter nog totaal geen idee van hoe verkocht dat later zou blijken.

Dat er iets was met Captain Johns en Biggles wist ik toen ook nog niet. Pas jaren later hoorde ik dat ook hij van racisme was beschouwd. “Ook” omdat ik ongeveer tegelijkertijd hoorde dat Tien kleine negertjes van Agatha Christie in de ban was gedaan. Dat boek verscheen oorspronkelijk in het VK in 1939 Ten little niggers maar in de VS al gelijk in 1940 als And then there were none.

Biggles was dus enigszins besmet vanwege racisme en ik moet toegeven dat blackies tegenwoordig toch wat vreemd leest hoewel het in mijn Van Dale Groot Engels slechts de kwalificatie informeel meekrijgt. En ja, ik weet dat er een zin verwijderd is uit de heruitgave van Biggles in France uit de jaren negentig. Toch is dat niet het onwelgevallige van Biggles waar ik nu bij stil wil staan. Er is namelijk nog een eigenaardigheid aan de sommige verhalen van Captain Johns.

Van verhalen voor volwassenen naar de jeugd

Biggles verscheen voor het eerst in 1932 in het tijdschrift Popular Flying. Dat blad was bedoeld voor volwassenen. De Biggles-verhalen ook. Maar het was al snel duidelijk dat ook jongens de verhalen gretig lazen.

Biggles werd een jongensboekenheld. Dat had eigenaardige gevolgen. De eerste korte verhalen uit Popular Flying werden als boek gebundeld en aangevuld uitgebracht als The Camels are coming. Toen dat boek uitverkocht raakte, gebeurde er iets merkwaardigs: het boek werd niet meer herdukt, net als Biggles in France*. Pas in de jaren negentig kwam daar verandering in. Wel werden in de jaren vijftig de losse verhalen uit beide boeken verdeeld over twee andere boeken.

En die boeken werden vertaald. Biggles of the Special Air Police las ik bijvoorbeeld als Biggles van de speciale luchtpolitie. Maar ik durf niet te zweren dat ik het merkwaardig vond dat Biggles en zijn vrienden hun leven riskeerden voor limonade. Echt waar, voor limonade!

Wat was er aan de hand?

In de verhalen uit The Camels are coming werd gevloekt en in het verhaal The Balloonatics weet kolonel Raymond de hand te leggen op flessen vooroorlogse whisky. Die whisky wordt de prijs die Biggles’ 266e en Wilkinsons 287e squadron kunnen winnen voor het neerhalen van een Duitse observatieballon. Dat alles vergt natuurlijk veel te veel voor die tere kinderzieltjes. Dat moet limonade worden!

15 jaar geleden

Vandaag is het precies 15 jaar geleden dat Marvel M. Wagenaar-Wilm en ik Biggles en zijn basis presenteerden, onze vertaling van The Boy Biggles.

Biggles92

*Verhalen uit The Camels Are Coming  en Biggles in France verschenen overigens in 1941 ook als verhalen met een WO II-setting in Spitfire Parade.

#WOT Word On Thursday: Iedere donderdag geeft Martha/DrsPee een woord waarover je dan kunt bloggen/vloggen of anderszins invulling aan kunt geven onder de noemer #WOT.

 

#WOT 16-19 Opluchting

De grootste opluchting is natuurlijk dat het me eindelijk weer eens lukte om én in te loggen bij mijn blog én op ‘Nieuw bericht’ te klikken. Nu maar afwachten of het me dadelijk ook lukt om op ‘Publiceren’ te klikken.

Laat ik eerst een blogpost schrijven, wel zo handig. Over opluchting dus. Dat doet mij vandaag denken aan mijn hobby. Aan de boeken die ik vertaal. Iedere keer als een boek af is, ben ik opgelucht. Tegelijkertijd wil ik ook altijd weer meteen beginnen aan het volgende. Het lukt altijd om netjes te wachten tot het boek verschenen is voor ik met het volgende begin.

Ik vertaal gelukkig niet alleen. Ik vertaal altijd met een collega – die het ook voor z’n hobby doet. En we hebben een heel bestuur dat meeleest. Dat wil zeggen dat er toch redelijk wat mensen bij het vertaalproces betrokken zijn. We hebben in de loop der jaren wat afspraken gemaakt om een en ander te stroomlijnen. Dat loopt eigenlijk altijd soepel. Vooruit, op die ene keer na dan dat ik tot een uur of vijf in de nacht door heb moeten werken terwijl ik vier uur later al weer bezig was om de uitgestelde deadline te halen.

Gedurende het hele proces zijn er momenten dat je je werk met anderen deelt. We verdelen meestal de hoofdstukken en als je de jouwe af hebt, mail je ze naar je collega en het bestuur. Enerzijds voel ik dan altijd opluchting, het is weer even volbracht, maar natuurlijk ben ik anderzijds ook altijd gespannen. Is het wel goed genoeg? Net als veel mensen heb ik toch wel last van het bedriegerssyndroom. Ik doe maar wat, ik kan er eigenlijk niks van.

Gelukkig blijkt tot nu altijd dat ik er wel wat van kan. Het valt altijd mee met het commentaar. Natuurlijk gaan we hier en daar in discussie, maar altijd om de vertaling nog beter te krijgen. En altijd opbouwend. Ik ben zelfs tegenwoordig eindverantwoordelijk voor het hele proces, terwijl mijn collega nota bene een afgestudeerd classicus is die ooit errata et addenda samenstelde voor heel wat jeugdseries.

Tijdens het het hele proces ken ik toch heel wat momenten van spanning maar gelukkig is er altijd achteraf opluchting. Zoals eind maart toen Biggles en de nieuwe rekruut verscheen.

Biggles en de nieuwe rekruut

~ ~ ~ ~

#WOT Write On Thursday. Iedere donderdag geeft Martha/DrsPee een woord op waar je als blogger dan mee aan de slag mag.

Geen idee wat hier komt te staan

Kennelijk is het alweer morgen alweer vier weken geleden dat ik mijn vorige blog postte. Ik voelde me prima toen ik dat verhaal schreef maar dat sloeg enigszins om. Hartstikke leuk, al die dingen die ik wilde gaan doen, maar op wat ik ga doen kan ik me altijd enorm verheugen. Ik kondig het aan en ik kondig het nog een keer aan.

Maar beginnen, daar draai ik omheen.

Eigenlijk doe ik dat nu alweer, want ik heb vandaag nog geen pagina uit Biggles does some homework vertaald en al ook al geen regels PHP-code geschreven. Wel al gewerkt voor de baas. Maar ik had dus een blogpauze te beëindigen.

Dat dus heb ik dus nu gedaan.

Ik heb nog wel meer ideeën rond mijn blogs maar daar zeg ik nu dus niets over. Eerst maar eens een begin maken. Wat het voor nu nog lastig maakt is dat ik nog niet dusdanig in het ritme zit dat ik verder kan gaan me dat waar ik mee bezig was. Nu voelt het iedere keer als opnieuw beginnen. Gelukkig weet ik uit ervaring met vorige vertalingen dat ik uiteindelijk wel in een ritme kom waarin ik iedere verder ga. Dus die vertaling gaat er gewoon. En naar PHP ben ik gewoon nieuwsgierig en dat is ook een aardige drijfveer

Gimlet in Amersfoort

Afgelopen zaterdag was Gimlet in Amersfoort en ik was er bij. Gimlet in Amersfoort

– Wie was er in Amersfoort? Gimlet? Nooit van gehoord.

Dat kan kloppen maar daar kan vanaf nu verandering in komen. Een van de meest succesvolle jeugdboekenschrijvers van de 20e eeuw zegt namelijk dat hij “a man you should meet” is. De schrijver die deze bewering doet, is niemand minder dan Captain W.E. Johns.

– Dat zegt me wel iets. Die ken ik van Biggles.

Juist ja. En afgelopen zaterdag was er een bijeenkomst van de International Biggles Association in Amersfoort. En nu was eens niet Biggles, de bekende oorlogsvlieger die later avonturier en detective werd, de hoofdgast maar Gimlet. Beter gezegd, Gimlet van de commando’s. Dat is de titel van de vertaling van het eerste deel van de Gimlet-reeks.

Binnen de I.B.A. hebben we al jaren een project lopen om niet eerder vertaalde boeken van Captain W.E. Johns te vertalen. Het begon eigenlijk met ondergetekende die in de zomer van 1999 lid werd van de I.B.A. om zijn serie Nederlandse Biggles-pockets compleet te maken. Ik kon toen ook meteen The Boy Biggles en Biggles – Air Detective aanschaffen,  vond het goeie verhalen en besloot dat ik die boeken wel wilde vertalen. Dus nam ik contact op met de voorzitter van de vereniging, Marvel Wagenaar-Wilm, en zij was net zo enthousiast als ik. Ik was voor ik contact met haar legde al begonnen met vertalen en ging daar nog even mee door. Daarna zat mijn eindexamenjaar in de weg, haalde ik mijn diploma, en lag het project even stil.

Tot ik begin augustus 2000 een telefoontje kreeg. Marvel had een uitgeverij gevonden, Miklo, bekend van de Biggles-strips. We konden nu echt aan de slag. Ik was bij het derde hoofdstuk blijven hangen, maar vertaalde daarna stug door en begin november – de woensdag waarop bleek dat de uitslag van presidentsverkiezingen in de VS too close to call waren, rondde ik het manuscript af. Daarna hebben we nog een maand of vier moeten sleutelen aan de tekst voor het boek af was. Op de 16 juni 2001 volgde de presentatie van Biggles en zijn basis.

Het liep lekker want in 2002 volgde Biggles en de pechvogel en in 2003 Biggles – Vlieger-rechercheur. Daarna sloeg het noodlot toe omdat Marvel eind 2005 overleed. Ze was nog maar 52. Dat was een grote klap en het vertalen kwam tijdelijk stil te leggen. Echter, al snel besloten we als eerbetoon aan haar toch door te gaan. Marvel was samen met Hans Vrieler al bezig met Biggles in Frankrijk, maar helaas moest Hans ook afhaken. Gelukkig bleek Roger Schenk bereid zijn plaats in te nemen en samen met hem rondde ik Biggles in Frankrijk af. Het was in het voorjaar van 2008 af, maar toen bleek de uitgever met pensioen te zijn gegaan. Het kostte ons meer dan een jaar om  zelf toestemming te krijgen om het boek uit te geven.

Maar uiteindelijk kwam die toestemming er in juni 2009 verscheen Biggles in Frankrijk. Daarna werd het vertaalteam uitgebreid met Vincent van Gerven en verschenen in 2010 Biggles trekt ten strijde en in 2011 Wapenbroeders. En dus afgelopen zaterdag Gimlet van de commando’s. Voor het eerst een boek zonder Biggles, maar daarom niet minder de moeite waard.

Dat was in het kort het verhaal over mijn vertalingen. Mocht je ze zelf willen lezen dan zijn ze via de zijbalk te bestellen. Vanaf overmorgen staat mijn andere blog, Literaire Jeugdhelden, in het teken van Biggles en Gimlet.