Categorie: Bipolaire stoornis

Vanaf vanavond ga ik mijn avondroutine weer aanscherpen. Ik merk de laatste dagen dat ik wat later in slaap val. Niks om me ernstig zorgen om te maken zo lang de andere seinen op groen staan, maar ik wil liever geen risico lopen. Dat betekent geen koffie meer in de avond, dat doe ik toch maar eens in de week of zo. Medicatie op tijd innemen. En dan vooral geen actieve scherm meer, geen tv in buurt. Wel lezen. Op een e-reader. Ik lees nu ‘Ogen van tijgers’ van Tonke Dragt. En op tijd bloggen.

Vanmiddag nog tien kilometer gewandeld en de telefoon heb ik al weggelegd. En staat op stil. Ik neem het zekere voor het onzekere. In het verleden lette ik minder scherp op hoe ik sliep. Als ik maar fit wakker werd. Dit bleek alleen niet altijd goed te werken, maar dan vooral als het slechte slapen weken achter elkaar aanhield. Dat is nu nog lang niet het geval. Maar dat wil ik wel graag zo houden. Alle andere signalen staan dus nog keurig op groen. Slaapgebrek was in het verleden vaak alleen een probleem als het andere signalen uitlokte.

En dat is nu duidelijk nog niet het geval. Waarom ik dan nu toch alert ben op mijn slapen, is omdat ik door mijn reactie op mijn manie mijn slaappatroon heb aangepast. Ik kreeg een behoorlijk hoge dosering voor mijn kiezen, die ik inmiddels weer deels heb afgebouwd. Uiteraard in overleg. Om die slaap maar optimaal te laten werken heb ik de wekker een paar maanden vrijaf. Sinds begin maart doet de wekker zijn werk weer.

Dat is nog even wennen zeker omdat ik nu let op zeven tot acht uur slapen in plaats van me af te vragen of die nacht goed heb geslapen. Alleen merk ik dat doordat de wekker geen dienst deed, ik iets later ben gaan slapen. Ik lig ’s avonds wat langer wakker. De oplossing heb ik denk ik hierboven geschetst en daarnaast moet ik wat minder piekeren in bed. Ik merk de laatste tijd dat ik dat langer doe dan ik gewend was.

Ik heb niet echt een idee waarom maar merk alleen dat er meestal meer tijd is verstreken dan ik had verwacht als ik me na dat piekeren omdraai om te gaan slapen. Dan lig ik wel op tijd in bed maar soms een uur of nog langer wakker. Te fantaseren over een boek of zo. Dat is positief want het niet zo dat lig te woelen over problemen. Toch wil ik weer wat meer uren slapen, te weinig heeft in het verleden namelijk waarschijnlijk wel problemen veroorzaakt. Dus ik houd het in de gaten. Welterusten. Maar daar is nu nog te vroeg voor.

~~~

Afbeelding van Joe via Pixabay

Gisteren en eergisteren schreef ik onder andere over andere over parate kennis. Daar heb ik baat bij. En niet alleen als ik naar 2 voor 12 kijk. Ik ontdekte de afgelopen jaren ook hoe nuttig die parate kennis is voor mijn behandeling bij de ggz. Dat verbaast me behoorlijk, om het mild uit te drukken.

Dat het helpt, is mij inmiddels wel duidelijk. En dan doel ik niet direct op feitenkennis maar op kennis van wat er tijdens manieën met me gebeurt. Daardoor heb ik een radar voor toekomstige problemen.

Over die toekomstige problemen wil ik het nu verder even niet hebben want vandaag ben ik een beetje in een feeststemming. Vanmiddag heb ik de laatste bijeenkomst van de WRAP gehad en ik heb mijn certificaat behaald. Even kort waar WRAP voor staat: Wellness Recovery Action Plan. Dat stond me natuurlijk wel aan toen ik voor het eerst over hoorde. Zou er iets vergelijkbaars zijn als waarmee ik mijn eigen problemen met mijn bipolaire stoornis in kaart heb gebracht en waarmee ik ondanks de hobbel in januari nog steeds hoop dat die stoornis voor mij tot het verleden behoort?

Dat klinkt optimistisch, dat geef ik grif toe, maar ik heb nu voor het eerst meegemaakt dat ik bij een manie precies wist wat er aan de hand was. En daardoor kon ik mijn radar, ofwel signaleringsplan nog scherper afstellen. Vandaar mijn vertrouwen.

In de WRAP kwamen in acht bijeenkomsten verschillende onderdelen aan de orde. Deels overlap met dingen die ik zelf heb ingezet en in mijn boek heb beschreven. Zoek op ‘WRAP ggz’ en er is voldoende uitleg te vinden. Voor mij is vooral de gereedschapskoffer voor een goed gevoel een eyeopener, zeker omdat die prima past binnen mijn streven naar dagelijkse gewoontes.

Wat ook mooi is: net als mijn zelfbedachte therapie – weliswaar met veel geoorloofd ‘jatwerk’ en dank – is de WRAP een levend iets. Hij groeit met je mee, je kunt je koffer altijd aanpassen, want niets is statisch.

Grote plus was dat dit een groepstraining was en dat het een fijne groep was waarin we veel van elkaar leerden en elkaar ook konden steunen. Dat was met mijn eigen therapie natuurlijk niet het geval, maar ook dat was zeker geen eenlingenwerk. Ik stel me tijdens het schrijven altijd een heel publiek voor. En dat publiek probeer ik alles zo duidelijk mogelijk uit te leggen. Hoe zou zij hierover denken? Dat idee heb ik van hem geleend. Zou hij het herkennen en grappig vinden? Zo wordt schrijven ook een groepsproces en dat smaakt zeker naar meer, dus ik schrijf nog even door. Ideeën voor volgende boeken heb ik ook al, maar eerst het eerste maar eens gepubliceerd zien te krijgen. Want ook daar hoop ik lotgenoten mee te helpen.

~~~

Afbeelding van Erika Tanith via Pixabay

Het ‘Oh ja, waar waren we ook alweer gebleven?’-effect’ heeft mij vaak problemen opgeleverd. Dan probeer ik met iemand iets serieus te bespreken maar omdat ik die persoon dan veel te weinig zie, blijven we in herhaling vervallen. We zijn dan allebei al min of meer vergeten waar we het de vorige keer over hadden en daardoor is het moeilijk om daar opnieuw of verder op in te gaan. Het gevolg daarvan is dat we vaak aan de oppervlakte bleven roeren zonder de diepte in te gaan.

Wat in zo’n geval dan met mij gebeurt, is dat ik de context kwijt ben en vooral antwoord geven op de vragen die mij gesteld worden. Alleen zie dan vaak mogelijk belangrijke punten over het hoofd. Dat heeft een aantal oorzaken:

• mijn gesprekspartner en ik zien elkaar maar af en toe,
• ik ben allang weer vergeten waar we het de vorige keer over hadden,
• de locatie van zo’n gesprekken is vaak niet mijn natuurlijke omgeving.

Dit heeft tot gevolg dat gesprekken onproductief kunnen zijn en dat het bovenstaande ‘Oh ja, waar waren we ook alweer gebleven?’-effect’ op kan treden. En ik ben bang dat ik vaak niet eens in de gaten heb als het gebeurt. In ieder heb ik het jaren over het hoofd gezien.

In de ggz speelt iets soortgelijks

Dit is nog een redelijk onschuldig voorbeeld maar het probleem speelt volgens mij ook in de ggz. Misschien in een iets andere vorm, maar ik denk dat het probleem er in wezen wel is. Het heeft met context en omgeving te maken. En met gebrek aan herhaling. Veel behandelingen binnen de ggz steunen op medicijnen en daarnaast op praten. Ik praat bijvoorbeeld om de zoveel tijd met een hulpverlener. En daar speelde dit probleem ook. En pas toen ik onbedoeld dit probleem oploste – ik had niet in de gaten dat het speelde – heb ik veel meer controle gekregen over mijn bipolaire stoornis.

Ik stelde een signaleringsplan op. En op deze manier had ik het beter niet kunnen doen

Laat ik het opstellen van het signaleringsplan als voorbeeld nemen. Dat stelde ik zestien jaar geleden voor het eerst op met hulp van mijn toenmalige behandelaar. Dat ging zo:

• Ik ging om de paar weken naar Helmond.
• Mijn behandelaar stelde allerlei vragen.
• Ik gaf steeds antwoord.
• Mijn noteerde op basis van wat ik zei punten voor het signaleringsplan.

Tussen de gesprekken in was ik thuis helemaal niet bezig met het signaleringsplan in wording. Het was niet in mijn gedachten. Pas in de spreekkamer, een paar weken later, dacht ik er weer aan en ging ik weer verder waar we kennelijk gebleven waren. En zo nog een paar sessies. Deze werkwijze had ernstige gevolgen:

• Het resultaat van onze inspanningen werd een soort laboratoriumsignaleringsplan.
• Het plan werd te uitgebreid
• In het plan was de realiteit van mijn dagelijks leven totaal niet herkenbaar
• Gezien bovenstaande bekeek het plan maar een paar keer per jaar. Verder lag het in een la.

In 2019 ontdekte ik gelukkig een betere werkwijze.

Die werkwijze laat zich samenvatten door de titel van mijn post van gisteren: dagelijkse gewoontes én parate kennis: een ijzersterke combi. Ik realiseerde met dat ik nog vrij precies wist wat er tijdens mijn manie van 2019 was misgegaan. En door mijn dagelijkse plezier en succes met Anki en wandelen, kwam ik op het idee een tijdlang iedere dag kort na te denken over wat er mis was gegaan. Daar kreeg ik langzaam een beeld van en dat beeld bleef goed hangen omdat er regelmatig aan bleef denken.

Via dat beeld herkende ik een halfjaar later ergernissen als bron van mijn ellende. De rest is net geen geschiedenis. Maar het leverde me wel een kort signaleringsplan dat ik van buiten ken. Helaas bleek er in januari nog een gat in mijn verdediging te zitten, maar ook dat hoop ik gedicht te hebben.

Waarom lukte het nu wel om een werkend signaleringsplan te maken?

• Ik voelde aan dat ik het van buiten moest kennen en dat het dus beknopt moest zijn.
• Ik dacht er in mijn eigen tijd over na, zonder aan de voorwaarden van een behandelaar te hoeven voldoen.
• Ik dacht er in een vertrouwde omgeving over na, het witte jassen effect was dus weg.
• Ik dacht er dagelijks kort over na waardoor ik veel dieper tot de materie doordrong omdat er nu wel iets bleef hangen, in plaats van het ‘Oh ja, waar waren we ook alweer gebleven?’-effect’ dat tijdens gesprekken vaak optrad.
• Ik gebruik mijn signaleringsplan nu dagelijks.

~~~

Afbeelding van hojun Kang via Pixabay

Woensdag is de laatste dag van de WRAP. Dat betekent dat ik vandaag terug ga kijken op de eerste zeven bijeenkomsten. Het is namelijk sneller gegaan dan ik had verwacht. En volgens mij heeft dat invloed op waar ik in de toekomst op moet letten om herval te voorkomen, zoals men in Vlaanderen zegt. Hoogmis, WRAP recap, wandelen en lezen. Dat zal het wel worden. En ik merk dat dit nieuwe idee nog niet in mijn systeem zit. Maar ik ga er wel meer door. Want ik doe het voor een goed gevoel…

Toen ik voor het eerst hoorde over de koffer voor een goed gevoel die onderdeel uitmaakt van de WRAP, had ik zo mijn twijfels. Die twijfels zijn nog steeds niet helemaal weggenomen maar ik heb wel besloten de koffer een kans te geven, al zie bij mij vooral digitaal zijn met een paar offline herinneringen.

Maar wat is er dan mis met een gereedschapskoffer voor een goed gevoel?

Een goed gevoel, daar is toch niks mee, hoor ik je denken. Dat ben ik grotendeels met je eens maar toch heb ik mijn twijfels. Een goed gevoel mag bij mij namelijk niet te goed zijn. En dat heeft dan niets te maken met een eventuele calvinistische levensinstelling. Verre van zelfs. Voor mij roept de notie een goed gevoel herinneringen op aan mijn manieën. Ik voel me namelijk nooit beter dan tijdens mijn manieën. En ik weet ook hoe desastreus dat soms afloopt, al leer ik gelukkig wel bij.

Eerlijk is eerlijk: ik ken geen beter gevoel dan een manisch gevoel. En dat moet ik nou net niet willen omdat ik daarmee anderen en uiteindelijk mezelf emotioneel pijn kan doen. En dat wil ik graag voorkomen.

Daarom had ik zo mijn twijfels bij die gereedschapskist voor een goed gevoel

Maar ja, ik heb het weken op me kunnen laten inwerken en er over nagedacht. Dat ik net een manische episode achter de rug heb, helpt daarbij ook. Dat wil ik nooit meer meemaken en een hulpmiddel daarbij kan een stabiel leven leven zijn. Met positieve dingen die op vaste tijden terugkomen, die regelmaat geven, maar die toch nog wel enige uitdaging geven. Dát wil ik wel. En daarnaast, zo slecht voel ik me nu ook weer niet nu de manie achter de rug is. Sterker nog, ik had nooit verwacht al zo snel weer te staan waar ik nu sta. En ik denk dat de uitdagende regelmaat waar ik het net over had daarbij kan helpen. Die koffer kan ook helpen met nadenken over ik me voel, me alert houden om mezelf in de gaten te blijven houden. Naast mijn dagelijkse signaleringsplan.

Dus ik heb aan het begin van de middag toch mijn koffer maar gevuld. Ik ga niet zeggen wat er allemaal in zit, maar ik kom waarschijnlijk de komende tijd wel terug op de vraag of die gereedschapskoffer doet wat ik hoop dat hij doet: zorgen voor meer regelmaat bij uitdagende stabiliteit.

~~~

Afbeelding van Christian Dorn via Pixabay

Vandaag was ik weer bij de ggz voor een training: bijeenkomst zeven van acht van de WRAP. Het was weer een leerzame bijeenkomst. Het mooie is dat ik echt leer van wat andere deelnemers vertellen. Dat was al tijdens de WWME en dat is nu nog zo. Vandaag ging het over het crisisplan: wat doe je in een situatie waarin je niet meer in staat bent om jezelf te helpen. Dan heb je anderen nodig.

Maar hoe doe je dat dan? Hoe ziet dat er praktisch uit? Waar moeten anderen je bij helpen? En hoe moeten ze dat doen? En hoe weten jouw helpers dat ze zou jou moeten helpen? Hoe maak je dat kenbaar? In ieder geval van tevoren want in een crisis kun je dat vaak niet meer zelf aangeven. Wat je dan kunt doen, is met andere afspreken: als ik me abc voel, of x, y, z, doe, kun jij dan dit of dat voor me doen? (En hoe kunnen anderen weten hoe ik me voel? Wat iemand dan voelt of doet, is uiteraard persoonlijk. Voor mij kan dat iets heel anders zijn dan voor jou.

Deze bijeenkomst stemde mij om verschillende redenen dankbaar. In de eerste plaats omdat ik, afkloppen, nog nooit zover de controle kwijt ben geraakt dat ik de regie uit handen moest geven. Op het moment dat ik erachter kwam dat ik manisch was, wist ik altijd precies wat ik moest doen: contact opnemen met mijn behandelaar, afstand nemen van datgene waar ik mee bezig ben omdat het me kennelijk dusdanig ergert dat het me hindert. En medicatie omhoog. Als ik die dingen doe, weet ik dat het snel goed komt.

Weten dat het goed komt, is fijn en belangrijk omdat het mij altijd vertrouwen geeft. Maar weten dat het goed komt, is ook fijn omdat het me een flinke oppepper geeft om vooral bezig te blijven want ik weet dat bezig blijven tot een volgende stap leidt. Dat begint klein: weer kunnen slapen, dat wil in mijn geval zeggen dat ik minstens 10 uur per nacht slaap. Die heb ik dan ook wel nodig omdat ik meestal een flink slaaptekort heb opgebouwd zonder dat ik het gemerkt heb omdat ik door de manie meestal vooral fitter word. Maar het is een fitheid die ik niet lang vol kan houden. Zeker op het moment dat ik extra medicatie krijg, merk ik hoe moe ik ben.

Weten dat het goed komt, is dus belangrijk. Maar voelen dat het goed komt, is nog belangrijker. En vorige week kreeg ik voorafgaand aan de WRAP twee mailtjes, op het eerste kom ik later misschien nog terug, het tweede mailtje ging over het boek waar ik gisteren over schreef. De mailtjes bleven in mijn gedachten tijdens de bijeenkomst en de facilitator zag nadat ik eerst wat mopperig was geweest dat er een glimlach op mijn gezicht doorbrak. Omdat wat ik voelde een hele week aanhield, durfde ik haar vandaag te vertellen dat ik vorige week van weten dat het goed komt naar voelen dat het goed komt. Na iets meer dan twee maanden. In het verleden kwam dat gevoel steeds pas na een jaar of langer.

~~~

Afbeelding van André Rau via Pixabay

Ja, daar zit ik dan. Op mijn kont, dat wel. Maar kontje is dus de #wot. Daar ben ik snel mee klaar want in het kader van dat wist ik nog van niet van Paul: ik ben een billenman en ik houd van kontjes van cake en brood.

Tot zover de serieuze onderwerpen 😉 Ik had beloofd in de #wot een update te geven over mijn boek. Gelukkig kan ik wat met ‘kontje’ want ik heb onderweg van veel mensen een kontje gekregen. Kan ik toch bij het onderwerp blijven.

Ik heb dus een bipolaire stoornis en ondanks dat ik daarbij al jaren veel steun krijg van familie, vrienden en hulpverleners bij de ggz duurde het jaren voor ik ook maar enige grip kreeg op de stoornis. Om de drie tot vijf jaar ging het wel een keer mis, ik kon er de klok op gelijk zetten. Dat hielp me alleen niet. Ondanks dat ik van iedereen een kontje kreeg, dat iedereen me dus probeerde te steunen, bleef ik in herhaling vallen. En achteraf nooit een idee waarom het mis was gegaan.

Ik schrijf er ook al jaren over en ik volg er nu een WRAP-training over bij de ggz. Want het ging ondanks mijn boek twee maanden geleden toch nog mis. Ik zag het echt niet aankomen. Eigenlijk wilde ik het misschien niet zien aankomen. Maar dat mag je straks in de gewijzigde versie van mijn boek lezen, daar staat het allemaal in.

Ik wist nu namelijk precies wat er aan de hand was, dankzij het denkwerk dat ik in eerste instantie gebruikte om erachter te komen waarom ik steeds manisch werd. Dit keer had ik razendsnel in de gaten wat er aan de hand was. In acht dagen was het ergste achter de rug, van de eerste vier dagen daarvan had ik het pas later in de gaten. Ik koos na de eerste dag namelijk voor rust. Dat was een goede keus. Ik voelde wel dat er wat aan de hand was, maar kon er mijn vinger nog niet precies op leggen. Een paar dagen later werd het me alsnog duidelijk en toen kon ik gaan doen wat er in mijn boek stond.

Ik realiseer me steeds meer dat ik met mijn boek lotgenoten een kontje wil geven, ze wil helpen dus. De punten waar ik de meeste baat bij heb gehad en waar ik met mijn boek dus aandacht voor wil vragen zijn:

• Gebruik korte dagelijkse routines met vragen rond Wie? Wat? Waar? Wanneer? Waarom? en Hoe? om manische episodes in beeld krijgen. Van mezelf weet ik dat zo’n periode inclusief aanloop een week of zes tot acht duurt. De echte manie duurt bij mij gelukkig steeds korter, de laatste keer acht dagen. Bekijk met de genoemde vragen de meest recente episode. Die ligt vers in je geheugen. Wie waren erbij betrokken? Wat deden ze? Wat voelde jij daarbij? Enzovoorts. Ik probeerde mezelf als een verteller te zien en er een verhaal van te maken waar ik de dagen erna naar terug wilde keren. Als een soort pageturner. Daarmee werd het verhaal van de manie steeds duidelijker en kwam het steeds dieper in mijn langetermijngeheugen werd opgeslagen. En daardoor werd ik alert voor elementen uit dat verhaal.
• Een jaar nadat ik die oefeningen deed, kwam ik in een vervelende situatie een element tegen uit dat verhaal. Helemaal aan het begin van die manie. Daardoor kon ik op dat element gaan letten en had ik mijn aanpak klaar en maakte ik een signaleringsplan. Dat ik overigens nu weer heb aangepast want het zijn levende documenten.
• Houd signaleringsplannen kort en leer ze van buiten zodat je er altijd alert op bent.
• Controleer dagelijks met je signaleringsplan.

Zo hoop ik op mijn beurt lotgenoten een kontje te kunnen geven. En ik hoop dat die lotgenoten op hun beurt ook weer mensen om zich heen hebben die hen een kontje kunnen geven.

#wot – word on thursday

~~~

Afbeelding van Roy Buri via Pixabay

Ik durf er zo langzamerhand vanuit te gaan dat mijn manie voorbij is. Het acute gevaar is geweken en ik denk te weten wat er aan de hand was. Dat is een groot winstpunt ten opzichte van vier jaar geleden toen ik volledig in het duister tastte. Ik had geen flauw idee wat er mis was gegaan en waarom. Daar kwam ik toen pas een jaar later achter. Nu zag ik het al op de dag dat het misging. Leve het voortschrijdend inzicht.

Hoewel ik dus al op de dag zelf door had waar het aan gelegen had, betekende dat niet dat het probleem ook meteen opgelost kon worden of dat het simpelweg een kwestie was van zoeken naar de juiste dosering medicatie. Een dosering waar ik wel op sliep. Dat was een van de problemen. Er speelden er meer, die waren mij ook duidelijk of werden dat in de voorbije periode maar daar kan ik niks over zeggen omdat ik dan man en paard moet noemen. En ik wil absoluut niet de indruk wekken iemand ergens de schuld van te geven.

Het acute gevaar is dus voorbij maar ik heb wel geleerd dat ik nog meer op signalen moet letten dan ik al deed. En vooral dat ik eerder moet ingrijpen. Doordat ik een regel uit mijn signaleringsplan te strikt hanteerde greep ik niet in de eerste of de tweede week in, zoals had gemoeten. Ik greep helemaal niet in waardoor het in de achtste week fout ging.

Inmiddels zit ik alweer in de zevende week sinds het fatale moment. Omdat ik er vertrouwen in had dat deze manie voorbij is en omdat ik ervan heb geleerd, ben ik maandag begonnen met het herlezen en het aanvullen van mijn boek. Het onderwerp is immers hoe ik omga met mijn bipolaire stoornis. En ik vond het niet prettig om in dat boek de indruk te wekken dat alles koe en ei was door wat ik al doende ontdekt had. Nee, de werkelijkheid zag er iets anders uit dan ik hoopte.

Gelukkig kan ik mijn boek aanvullen met mijn deels hier genoemde inzichten. Hopelijk kan ik daarmee anderen op mogelijke valkuilen wijzen. En natuurlijk wil ik die valkuilen zelf ook voortaan vermijden. Want hoewel ik weet dat een bipolaire stoornis nooit voorbij gaat, heb ik nog steeds vertrouwen dat ik ermee kan leren leven. Zo ik dat niet al lang doe. De voorbije periode was dan misschien niet prettig, leerzaam was het wel. En ernstige dingen heb ik niet gedaan dus wat mij betreft is de schade te overzien.

~~~

Afbeelding van Goran Horvat via Pixabay