Verhalen bij ervaringsdeskundigheid: een overzicht

Deze blogpost is deel 13 van 17 in de reeks Over 'Wijzer Werken Met Ervaring'

Gisteren liet ik aan de hand van een paar anekdotes het belang van verhalen zien. Voor mij persoonlijk en daarmee vanuit de gedachte dat iets wat voor geldt, ook voor een ander kan gelden. Zeker bij iets universeels als verhalen vertellen en luisteren naar verhalen. Daar kom ik verderop in deze reeks nog wel op terug maar nu wil ik laten zien hoe verhalen bij de ggz ingezet worden binnen het vak van ervaringsdeskundige. Het lijkt me handig om eerst kort uit te leggen wat met een ervaringsdeskundige wordt bedoeld.

Ervaring -> Ervaringskennis -> Ervaringsdeskundige

Dat is eigenlijk de drieslag die binnen de ggz wordt gebruikt: ervaring is dan wat je persoonlijk hebt meegemaakt op het gebied een ziekte, stoornis en herstel. De tweede stap is ervaringskennis: dat is eigen ervaringen aangevuld met ervaringen van anderen, analyse en reflectie en andere bronnen. Tot slot bouwt ervaringsdeskundigheid daar weer op voort: je leert nog vaardigheden voor professionele inzet aan. Op pagina 10 van dit PDF-document op GGZ Standaarden staat bovenstaande in een schema.

Herstel

Verhalen dienen ter ondersteuning van het herstel. Ook hiervan geef ik de gebruikte definitie, ditmaal afkomstig uit dit document van Kenniscentrum Phrenos. Herstel gaat dan het over het leren leven met een ontwrichtende aandoening en kent vier fasen:

  1. Overweldigd worden door de aandoening
  2. Worstelen met de aandoening
  3. Leven met de aandoening
  4. Leven voorbij de aandoening

En dan nu naar de verhalen

Tot nu toe ben ik in mijn cursus de volgende vormen van verhalen tegengekomen:

  • Herstelverhalen
  • Ervaringsverhalen
  • Empowermentverhalen
  • Stigma

Herstelverhalen zijn volgens het eerder aangehaalde document op GGZ Standaarden verhalen waarin mensen wijzen op de onverwachte wending van herstel om anderen andere mensen te laten zien in welke onverwachte hoeken herstel verstopt kan zitten. Mijn eigen boek, dat hopelijk snel naar een uitgever gaat, voldoet helemaal aan die definitie.

Ervaringsverhalen zijn verhalen waarin mensen terugkijken op bepaalde gebeurtenissen in hun leven. Het kan dus minder veelomvattend zijn dan een herstelverhaal, maar niet minder belangrijk. Dat heeft ermee te maken dat ervaringsverhalen ook empowermentverhalen kunnen zijn. Empowerment is volgens Wikipedia “het proces waardoor iemand gestimuleerd wordt zelfstandig te beslissen en te handelen en voor zichzelf op te komen.” En in verhalen doe je daarvan verslag. Dit soort verhalen kunnen erg belangrijk zijn voor herstel. Uit persoonlijke ervaring met mijn psychische problemen heb ik gemerkt dat een volledig herstelverhaal vaak begint met kleinere empowermentverhalen.

Empowerment biedt steun en kan helpen tegen stigma. Stigma zijn uitgesproken negatieve oordelen over een persoon of groepen mensen op basis van een label dat iemand opgeplakt kan krijgen. Zo wordt over mensen met een psychische stoornis of een handicap vaak negatief gedacht. Een probleem hiermee kan deze stigma diep in kunnen grijpen in de maatschappij en het dagelijks leven van iemand die een stigma opgeplakt krijgt. En hier kan helaas gelden: als je iets maar vaak genoeg hoort, kun je het zelf óók gaan geloven, al slaat het stigma uiteraard nergens op.

De andere drie typen verhalen kunnen helpen tegen stigma. Je kunt er immers krachtig mee laten zien wat je wél kunt. Morgen kijken we naar mogelijkheden om die verhalen zo krachtig mogelijk te vertellen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.