Ben ik gehandicapt of heb ik een handicap? Het maakt me weinig uit, ik weet dat ik zo veel meer ben dan mijn handicap. Toch realiseer ik me dat er meer aan de hand is. Ik was ooit blij dat manische depressiviteit een bipolaire stoornis ging heten. De depressiviteit is bij mij nooit manisch geweest en in mijn beleving gaat het vooral om twee polen. Toch ben ik me ervan bewust dat het woord stoornis in bipolaire stoornis voor problemen kan zorgen. Een stoornis kun je beschouwen als een afwijking van het normale. En dat vind ik bedenkelijk. Wie bepaalt immers wat normaal is? Jij? Ik? De dokter? (En welke dokter dan?) De maatschappij?
Het risico dat hier ontstaat, zit in het normatieve. Dat bipolaire voldoet niet aan de norm, dus heet het een bipolaire stoornis. En aan een stoornis moet je wat doen. Behandelen bijvoorbeeld. En daar is niks mis mee zo lang je altijd oog hebt voor de mens die toevallig de stoornis heeft die moet worden behandeld. En dat behandelen is op zich een goede zaak want zowel de patiënt als de mensen om hem of haar heen kunnen last hebben van die stoornis. Het is daarom heel verstandig om goed te kijken of er handreikingen te vinden zijn die leven met een bepaalde stoornis eenvoudiger maken.
De stoornis maakt het leven namelijk niet eenvoudiger. Dus is hulp meer dan welkom. Helaas heb ik in de praktijk meegemaakt dat het een stuk ingewikkelder is dan het moet zijn. En ik heb de indruk at dat in mijn geval – en ik wil hier verder niet generaliseren – niet helemaal goed gegaan is. Ik had het label ‘bipolaire stoornis’ en daar was ooit een nieuwe behandelmethode voor. En toen ik eind 2006 een manie kreeg, wilde mijn behandelaar – nadat ik met extra medicijnen begin 2007 weer was geland – mij gaan behandelen met die nieuwe methode. Rare gedachte natuurlijk, een behandelaar die wil behandelen. Maar blijf even bij me, ik kom zo bij mijn punt.
Er had meer moeten zijn dan het signaleringsplan
Die nieuwe methode was het signaleringsplan. De bedoeling daarvan is de je signalen in kaart brengt die erop kunnen wijzen dat er iets met je aan de hand is. Zo plotseling veel minder slapen maar toch fitter worden een beruchte aanwijzing dat er een manie aan kan komen. En ten overvloede en voor alle duidelijkheid: nu én begin 2007, wilde ik nooit meer een manie of depressie want is een doffe ellende. Dus ik was erop gebrand mezelf die ellende voortaan te besparen. Gelukkig hadden we na een reeks gesprekken een signaleringsplan.
Helaas bleek dat signaleringsplan totaal niet toereikend. Toen ik bezig was aan mijn boek heb ik het nogmaals doorgelezen. Het was een regelrechte ramp. Er was niets maar dan ook werkelijk niets wat te herleiden was tot de manie van een paar maanden voor ik met mijn behandelaar het signaleringsplan opstelde. Ik ben er zelf bij geweest, maar ik begreep er jarenlang niets van. Na de manie van 2012 heb ik weliswaar een paar herleidbare signalen toegevoegd maar ook dat baatte later niet.
Pas vorige maand werd me duidelijk wat er misging. Dat kwam door de cursus Wijzer Werken Met Ervaring. Daar kwam aan de orde dat het zo belangrijk is dat je gehoord voelt. En precies dat gevoel had ik nooit bij die behandelaar. Hij wilde vooral behandelen met dat signaleringsplan waar hij zo hoog over opgaf. (En een goed signaleringsplan is prachtig. Ik heb er 2,5 jaar geleden zelf eentje gemaakt, lees dat binnenkort maar in mijn boek.) Maar hij was zó druk bezig met dat plan, dat hij vooral vragen stelde en amper naar mijn antwoorden luisterde. Had hij maar wat meer geluisterd en minder vragen gesteld.
Toevallig ben ik goed in het vertellen van verhalen, daar komt af en toe iets zinnigs uit. Maar doordat hij mij nooit echt liet vertellen, voelde ik me niet gehoord en nam ik het signaleringsplan niet serieus. Terwijl het een mooie aanvulling is op de medicijnen waar ik wél in geloofde. Had de beste man maar meer oog voor mij gehad. Aandacht voor de ander is volgens mij de eerste stap (niet alleen binnen de ggz). Luister naar elkaar. Bekijk hoe je elkaar samen kunt helpen. Volgens mij kan dat nuttig zijn, los van labels of diagnoses. Een diagnose kan handreikingen bieden, maar vergeet nooit dat bij een diagnose een mens hoort.
En mijn ervaring met de ggz is dat dat behandelen begint bij luisteren, luisteren, dan nog eens luisteren. En daarna komt weer luisteren. Dat geldt voor behandelaars, cliënten en naasten. Luister naar elkaar, leer van elkaar, kijk wat nodig is, pas je aan elkaar aan. Het kunnen soms hele kleine dingen zijn. Misschien was ik in 2006 wel nooit manisch geworden als een bepaalde docente de moeite had genomen om haar reader op spelfouten te laten controleren. Ik ergerde me wekenlang gruwelijk aan al die spelfouten en ik kwam er 2,5 jaar geleden achter dat dát mijn trigger was. Het is maar een simpel voorbeeld van rekening houden met elkaar, maar het kan helpen je in elkaar te verdiepen én blijven verdiepen.
~~~